LOTOTO: wat is dat en hoe werkt het en waarom is het zo belangrijk?

In de industrie gebeuren veel ongevallen en near misses als een installatie of machine is uitgeschakeld voor onderhoud of als gevolg van een storing of calamiteit. Dat is een opvallend gegeven, want het onderhouden, reinigen en vervangen van onderdelen beslaat maar enkele procenten van de totale bedrijfstijd. Om deze werkzaamheden veilig uit te kunnen voeren is het noodzakelijk dat de machine of installatie helemaal uit staat en niet meer kan worden opgestart voordat het werk helemaal klaar is.

Lock Out – Tag Out – Try Out (LOTOTO), Ofwel: Stopzetten en vergrendelen – Markeren – Controleren, is een veiligheidsprocedure die ervoor zorgt dat dit ook echt wordt toegepast. Deze procedure richt zich op het beschermen van mensen die werkzaamheden uitvoeren aan machines, installaties of apparatuur. Met LOTOTO creëer je een fysieke afscherming voor de onderhoudsmedewerker of monteur door ervoor te zorgen dat inschakelen of opstarten tijdens de werkzaamheden niet mogelijk is.

Waarom is LOTOTO zo belangrijk?

Natuurlijk weet u wat u doet als u onderhoudswerkzaamheden of reparaties uitvoert aan een machine of installatie en weet u van uzelf dat u veilig werkt. Maar heeft u er evenveel vertrouwen in dat een collega niet per ongeluk het apparaat weer aanzet terwijl u nog bezig bent? Zo gaat het namelijk vaak mis. Een operator of andere monteur heeft niet in de gaten dat er nog iemand aan het sleutelen is en zet de machine, pomp of installatie weer aan. Met LOTOTO worden dit soort ongevallen voorkomen. Deze procedure zorgt ervoor dat u of een collega niet het slachtoffer worden van de vergissing, onachtzaamheid of zelfs onkunde van anderen.

Volgens de wet is in eerste instantie de werkgever verplicht om ervoor te zorgen dat onderhoudswerkzaamheden veilig kunnen worden uitgevoerd. De Machinerichtlijn uit die wet- en regelgeving beschrijft de maatregelen die de fabrikant moet nemen om veilig te kunnen werken aan een uitgeschakelde machine of installatie.

LOCK OUT – TAG OUT – TRY OUT

Na het afschakelen (isoleren) moet de energiebron worden vergrendeld (Lock Out).
Vervolgens wordt de TAG aangebracht met de persoonlijke gegevens (Tag Out). Waarna gecontroleerd moet worden of de energiebron daadwerkelijk veilig is gesteld (Try Out). Dit kan bijvoorbeeld door het meten van de spanning, druk of temperatuur.

Hoe werkt LOTOTO?

Een LOTOTO-procedure bestaat uit de volgende stappen:

• Werkvoorbereiding: inventariseer alle energiebronnen en bedieningselementen (zoals kleppen, schakelaars, stroomonderbrekers en stekkers, riemen of snaren) en bepaal hoe de installatie geïsoleerd moet worden van de energiebronnen. Leg dit vast in een instructie;
• Informeer alle betrokken medewerkers over de benodigde Lock out;
• Zorg dat alle operationele werkzaamheden aan de installatie worden gestaakt;
• Bepaal welke acties noodzakelijk zijn vanuit de centrale bedienruimte om gereed te zijn voor de Lock Out;
• Stop de installatie volgens de normale stop procedure;
• Isoleer de installatie van alle energiebronnen door middel van de energiecontrolepunten: b.v. stroomtoevoer uitschakelen, leidingen leegmaken en spoelen, leidingen drukloos maken, afsluiters dicht zetten, steekflenzen plaatsen, riemen of snaren verwijderen. Ook deze isolatiewerkzaamheden zijn risicovol. Zorg voor de juiste veiligheidsmaatregelen!
• Maak de installatie vrij van opgeslagen energie: b.v. reststroom gecontroleerd laten wegvloeien, restdruk aflaten, installatie laten afkoelen, restproduct opruimen;
• Lock out en Tag out: vergrendel alle energiecontrolepunten in de uit- of dichte stand en markeer deze.
• Elke betrokken LOTOTO-geautoriseerde plaatst zijn eigen slot en label. Het label vermeldt het equipmentnummer, de datum en de naam van de betrokkene;
• Try Out: draag er zorg voor dat medewerkers geen gevaar lopen en start de installatie om na te gaan of de installatie dankzij de isolatie en Lock out niet gestart kan worden. Zet de installatie daarna weer in de uit stand;
• Voer de onderhouds-/reparatiewerkzaamheden uit;
• Als de onderhouds-/reparatiewerkzaamheden klaar zijn:
• Informeer alle betrokkenen over het weer in bedrijf nemen van de installatie;
• Elke LOTOTO-geautoriseerde verwijdert zijn eigen sloten en labels. Alle gereedschappen worden opgeruimd. Alle schakelaars, afsluiters en mechanische aandrijvingen worden in de operationele positie gezet en de installatie wordt gestart volgens de normale startprocedure.

Er komt dus nogal wat kijken bij deze procedure. Daarom is het belangrijk om iedereen die met het proces te maken heeft, bij de implementatie te betrekken. Betrokkenheid is hierbij namelijk erg belangrijk. Geef er bekendheid aan met campagnes, bijeenkomsten en toezicht. Een bepaalde tijd na de invoering moet de LOTOTO-procedure, de werkinstructies en de werkwijze worden geëvalueerd en eventuele verbeterpunten worden doorgevoerd.