Wat is situationeel leiderschap?

Bij situationeel leiderschap pas je als manager of leidinggevende je leiderschapsstijl aan de omstandigheden, de situatie, en je medewerker(s) aan. Wat moet er gebeuren? Is er veel of weinig tijd? Is de medewerker iemand met veel of weinig ervaring? Afhankelijk van de situatie kies je voor sturen/instrueren, coachen/begeleiden, ondersteunen/faciliteren of delegeren/loslaten. Je kunt natuurlijk ook verschillende stijlen combineren.

Situationeel leiderschap Hersey en Blanchard

Situationeel leiderschap is een theorie uit de jaren ’70 van Paul Hersey en Ken Blanchard. Zij gingen ervan uit dat er niet één manier of stijl van leidinggeven is, maar vier basisstijlen. De meest effectieve stijl van deze vier is volgens hun situatieafhankelijk en heeft veel te maken met hoe taakgericht en persoonsgericht de leidinggevende is. Afhankelijk van de taakvolwassenheid van de medewerker is de ene of de andere stijl het meest effectief: sturen, coachen, ondersteunen of delegeren. 

Situationeel leiderschapsmodel

Hersey en Blanchard bedachten hiervoor het situationeel leiderschapsmodel. Dit geeft schematisch weer welke stijl of combinatie van stijlen in welke situatie het meeste effect hebben. Zo zie je in de afbeelding van het model links onder, dat delegeren de stijl met de minste ondersteuning en sturing is. Aan de rechterzijde van het model zie je dat coachen en sturen stijlen met meer sturing zijn en bovenin bevinden zich steunen en coachen; stijlen zijn die meer ondersteuning bieden.

Situationeel leidinggeven

Situationeel leidinggeven is niet iets wat in beton gegoten is. Elke leidinggevende is anders en heeft meer of minder aanleg voor de ene stijl of de andere. Ook elke medewerker is anders en dus ook meer of minder gevoelig voor de ene of de andere leiderschapsstijl. Het kan dus vaak handig of nodig zijn om verschillende stijlen te combineren. Bij situationeel leidinggeven kun je rekening houden met de volgende typen medewerkers:

1. (Nog) niet bekwaam, maar wil wel.
   • Veel ondersteuning en weinig sturing.
2. Niet bekwaam en wil ook niet.
   • Veel ondersteuning en veel sturing.
3. Wel bekwaam, maar wil niet.
   • Weinig ondersteuning en veel sturing.
4. Bekwaam en wil wel.
   • Weinig ondersteuning en weinig sturing.

 

Voorbeelden van situationeel leiderschap

Een voorbeeld van het eerste type medewerker, ‘Kan niet, maar wil wel’, is de nieuwe medewerker. Die is enthousiast en wil graag, maar kent het bedrijf en de procedures nog niet. Deze medewerker hoef je niet te sturen, maar is geholpen met uitleg en ondersteuning.

Het tweede type is bijvoorbeeld een medewerker die al langer in dienst is maar nog moeite heeft met zijn taken en hierdoor gefrustreerd raakt. Die heeft ondersteuning nodig en sturing. Maar dat laatste wel op een mensgerichte stimulerende manier. Daarmee bereik je dat de medewerker meer zelfvertrouwen krijgt en zo het plezier in zijn werk kan (terug)vinden.

Het derde type doet al lang hetzelfde werk en vindt er niet veel meer aan. Hij is zijn motivatie kwijtgeraakt door bijvoorbeeld een gebrek aan uitdaging. Hier ligt de uitdaging in sturing op een coachende manier. In gesprek gaan en motiveren door te benoemen wat wel goed gaat en eventuele doorgroeimogelijkheden te bespreken. 

Het type ‘Bekwaam en wil wel’ is zelfstandig, weet wat hij doet en heeft plezier in zijn werk. Aan deze medewerkers kun je taken delegeren en dan loslaten, want je weet dat het in orde komt. Je hoeft alleen te zorgen dat hij zich gewaardeerd voelt.

De voordelen van situationeel leidinggeven

Het voordeel van het situationeel leiderschapsmodel is dat het fijne, eenvoudige handvatten voor de praktijk van het leidinggeven biedt. Het is gebaseerd op de relatie tussen leidinggevende en werknemer en dat zorgt voor overzicht. Het helpt je als leidinggevende de positie van de werknemer goed in te schatten en te beseffen dat je leiderschapsstijl veel effect heeft op de ontwikkeling van je medewerkers.

Meer weten?

Wil je hier meer over weten? Lees dan ook de blogs Leiderschapsstijlen en Vier stijlen van leidinggeven. Of kijk eens naar onze Training Situationeel Leidinggeven. Als je vragen hebt of een persoonlijk opleidingsadvies wilt, helpen onze deskundige opleidingsadviseurs je graag. Je kunt ze bereiken via nummer 035 – 2 043 788 of via onze contactpagina.