Arbeidsomstandigheden en reorganisaties, een onverwachte kans

Bij reorganisatie raakt het thema arbeidsomstandigheden voor de OR vaak wat op de achtergrond. Dat is jammer, want de OR kan juist dit moment aangrijpen om dit onderwerp en zichzelf eens stevig op de kaart te zetten.

Afslanking van de organisatie, efficiënter werken en overnames, het zijn kwesties waar veel OR-leden mee te maken hebben gehad. Wat opvalt in dit soort trajecten is dat ondernemingsraden de focus verleggen naar een meer strategisch niveau en veel oog hebben voor de personele gevolgen. Heel logisch, maar waar arbeidsomstandigheden in rustiger tijden juist heel nadrukkelijk op de agenda staan, verdwijnt dit thema in reorganisatietrajecten naar de achtergrond.

Meer vertrouwen van de achterban

Arbeidsomstandigheden is een belangrijk thema voor de OR. Het helpt namelijk om het werk van de OR inzichtelijk te maken aan de achterban. Als de invloed van de OR voelbaar - of zelfs tastbaar - wordt voor de achterban, zal zij zich vervolgens minder richten op de onzichtbare invloed van de OR in bovengenoemde reorganisatietrajecten. Met andere woorden, als je als OR je toegevoegde waarde kan laten zien bij één thema, versterkt dit het vertrouwen in de OR.

Vergeet arbeidsomstandigheden niet!

Een eigen visie hebben als OR is essentieel, ook bij het thema arbeidsomstandigheden. Waar je voorafgaand aan een adviestraject kunt bepalen dat de opvang van de personele gevolgen een speerpunt is, kunnen ook speerpunten worden geformuleerd op het gebied van arbeidsomstandigheden. Arbeidsomstandigheden is misschien een te breed begrip, maar focus dan op deelgebieden als Veiligheid, Gezondheid en Welzijn. Veel ondernemingsraden hebben dan ook een speciale VGWM-commissie benoemd die zich bezighoudt met arbeidsomstandigheden. (De M staat overigens voor Milieu, maar dat laten we even buiten beschouwing.)

Veiligheid
Dat een reorganisatie niet moet leiden tot verslechtering van arbeidsomstandigheden is een uitgangspunt, maar vrij algemeen. Maar ook veilig werken mag niet in gevaar komen als gevolg van dezelfde reorganisatie. Dat is al iets concreter maar gaat nog niet ver genoeg. Wat associëren OR en achterban met veilig werken? Bijvoorbeeld het werken volgens de bestaande veiligheidsvoorschriften. Een OR kan dit vervolgens vertalen naar een afspraak dat medewerkers die worden overgenomen bij een overname dezelfde veiligheidscursus krijgen als de bestaande collega’s. Dit maakt het uitgangspunt concreet en het resultaat tastbaar voor de achterban.

Gezondheid
Gezondheid is ook zo’n deelgebied dat niet concreet genoeg is. Ook hier zal de OR op zoek moeten naar concretere associaties. De achterban kan ‘gezond werken’ associëren met het respecteren van de Arbeidstijdenwet. Het uitgangspunt van de ondernemingsraad kan vervolgens zijn dat deze wet wordt nageleefd en dat er pas overgegaan wordt op een andere manier van werken als is aangetoond dat de Arbeidstijdenwet wordt gerespecteerd. Deze toets is vervolgens een concreet resultaat dat de ondernemingsraad aan de achterban kan overleggen.

Welzijn
In de gewijzigde Arbeidsomstandighedenwet van 2007 is welzijn niet langer opgenomen, maar is het begrip vervangen door psychosociale arbeidsbelasting. Een OR ondernemingsraad die als uitgangspunt formuleert dat het welzijn of de psychosociale arbeidsbelasting van de medewerker niet mag leiden onder de reorganisatie, zal moeite zal hebben om aan te geven of dit gelukt is of niet. Ook voor dit laatste gebied geldt dat er verder geconcretiseerd moet worden. Het thema zou bijvoorbeeld vertaald kunnen worden naar medewerkerstevredenheid. Hoewel dit ook een ruim begrip is, zou de achterban al wat hebben aan een voor- en een nameting van die tevredenheid. Uitgangspunt van de ondernemingsraad kan dan worden dat de medewerkerstevredenheid niet mag leiden onder de reorganisatie en als dat wel gebeurt dat er passende actie moet worden ondernomen. Dit kan vertaald worden in een meting voorafgaand aan de reorganisatie en een meting na een jaar.

Ten slotte

Arbeidsomstandigheden concretiseren aan de hand van de begrippen veiligheid, gezondheid en welzijn, is slechts een manier. Het belangrijkste van deze bijdrage is ondernemingsraden bewustmaken van het feit dat arbeidsomstandigheden niet vergeten moeten worden in ingrijpende adviestrajecten. Het is niet alleen in het belang van de medewerker dat arbeidsomstandigheden goed geregeld zijn. Het is ook een thema waarmee de ondernemingsraad zijn invloed kan laten zien aan de achterban. En dat is ook veel waard.

Tips

• Maak arbeidsomstandigheden tot een vast onderdeel van je visie op een voorliggend adviestraject.
• Concretiseer je uitgangspunten van breed naar smal.
• Benoem je uitgangspunten op het gebied van arbeidsomstandigheden.
• Werk ze uit in algemene termen voor bijvoorbeeld gebieden als Veiligheid, Gezondheid en Welzijn.
• Concretiseer binnen deze gebieden zodanig dat het tastbaar wordt voor de achterban.
• Koppel terug na afloop van het traject.

Bron: Pieter Landwehr Johan, Senior adviseur bij GITP OR Consulting