Valgevaar bij kort werken op daken

Werken op hoogte, zoals daken, is risicovol. Helemaal als het dak niet mandragend is, of tijdens kortstondige werkzaamheden omdat men dan vaak niet de tijd neemt voor veiligheidsmaatregelen. Wat is de beste oplossing om deze risico’s te beperken? Er wordt steeds meer op daken geplaatst zoals airconditioning, top-down koeling, zonnepanelen, dit betekent ook een toenemende frequentie van het aantal dakbetredingen. Niet alleen voor het plaatsen, maar ook voor onderhoud en reparatie.

Tijdens de bouw en installatiefase, wanneer doorgaans meerdere mensen op een dak werken, wordt bij voorkeur gewerkt met de bekende collectieve systemen voor valbeveiliging. In het offertetraject is al rekening gehouden met deze extra kosten, dus is het ook geen probleem de valbeveiliging in te zetten. Veelal is de verblijfstijd op de daken bij die eerste plaatsingen relatief lang en zijn de kosten voor de veiligheidsmaatregelen en –voorzieningen in verhouding tot het totale werk gering. Anders ligt dit tijdens de gebruiksfase wanneer de verblijfstijden op de daken voor onderhoud en reparatie relatief kort zijn. De kosten voor de veiligheidsmaatregelen - al snel € 1500 tot € 2000, plus zeker 2 dagen werk voor montage (hoogwerkers en ander materieel nietmeegerekend) - zijn dan in verhouding zeer hoog. In de gebruiksfase worden deze kosten daarom vaak niet meer meegenomen.

Wet- en regelgeving bij valgevaar

De arbeidsomstandighedenwetgeving op het gebied van valgevaar zijn volkomen duidelijk. Indien er risico is op vallen vanaf een hoogte groter dan 2,5 meter en/of de werkzaamheden dichter dan 4 meter bij de rand plaatsvinden, moet valbeveiliging volgens de geldende normen geplaatst en gebruikt worden. Indien mogelijk dient men eerst het valgevaar te voorkomen. Als dat niet haalbaar is, zal men collectieve valbeveiliging in moeten zetten. Als ook dat niet mogelijk is mag men terugvallen op persoonlijke beschermingsmiddelen. In het Bouwbesluit van 2012 is al meer rekening gehouden met het feit dat men na de bouwfase van een object de onderhoudsfase start. Onderhoud en eventuele risico’s worden meegenomen in het ontwerp. Dit voorkomt gevaarlijke situaties in de toekomst. Het Bouwbesluit is alleen van toepassing op nieuwbouw en niet op alle gebouwen die reeds zijn opgeleverd, waaraan ook onderhoud nodig is. Daarom zal op lange termijn door het Bouwbesluit waarschijnlijk een veiligere situatie ontstaan, maar dat lost bestaande problematiek helaas niet op.

Praktische beperkingen veilig systeem

De tijd en de kosten zijn dus bepalende factoren. Een volkomen veilig systeem dat voldoet aan alle wetten, regels en eisen zal niet gebruikt worden als de installatie daarvan een dag werk is. De monteur heeft daar simpelweg geen tijd voor. Daarbij stijgen de kosten voor onderhoud en reparatie dan dusdanig dat het niet meer rendabel is deze uit te voeren. De aanschafprijs van een veiligheidssysteem is ook een sterk bepalende factor. Ook hier geldt weer dat bij (te) hoge kosten een installateur het systeem niet aankoopt. Gewicht, afmeting en handigheid van het systeem spelen een grote rol. Als het systeem veilig is maar onhandelbaar en zwaar, ontstaat de eerder genoemde problematiek weer, de monteur zal het naar alle waarschijnlijkheid niet vaak gebruiken. Het wordt dan al snel als ‘onhandig en onnodig’ gezien, zeker voor zoiets simpels als ‘even het dak op gaan’.

Traject voor veiliger kort werken op daken

Vanuit onderzoek  (HVK afstudeertraject, W. de Vocht*) naar een product om daken veilig te betreden, is het volgende traject voorgesteld:

1. Bewustwording creëren bij alle betrokken partijen en daarmee ook de discussie aanwakkeren. Dit kan via een blog, enquêtes, internetpanel, een fysieke bijeenkomst of iedere willekeurige combinatie hiervan.
2. De behoeftes van alle partijen in kaart brengen, zodat gezamenlijk aan een richtlijn wordt gewerkt.
3. Producten aanbieden die door een selectie van partijen wordt getest en verder ontwikkeld. Daarbij moet in deze fase ook duidelijk zijn welke richtlijn wordt gebruikt voor producten, zodat er uniform toepasbare oplossingen ontstaan.
4. Presentatie van producten en bijbehorende richtlijn aan de markt, gevolgd door een ondersteunende campagne om het onder de aandacht te brengen. Het ontwikkelen van richtlijnen en producten heeft alleen maar zin als op voorhand bekend is hoe men er mee wil en gaat werken. Daarom zijn met name de eerste 2 stappen zeer belangrijk, daar wordt bepaald wat de werkgevers en werknemers verwachten en nodig hebben.

* Heeft u interesse in de onderzoekresultaten? Dan kunt u contact opnemen met auteur Dhr. W. de Vocht.

Bron: Arbeidsveiligheid.net