Veiligheid draait om blootstelling

Als slachtoffer van onveiligheid staat de mens voortdurend bloot aan gevaren. Blootstelling aan ‘schadelijke agentia’ is een onderdeel van de scenario’s die het risico vormen. Het is mogelijk om het werkterrein van de veiligheidskunde in te delen, gebaseerd op de intensiteit van de blootstelling aan een risicovolle situatie en de duur van die blootstelling.

De lijn van korte en heftige blootstellingen naar langdurige blootstellingen met nauwelijks waarneembare intensiteit, doorsnijdt drie gebieden: veiligheid, gezondheid en milieuhygiëne. Waar het ene gebied precies eindigt en het andere begint, is daarbij altijd onderwerp van discussie. Blootstelling heeft twee karakteristieke aspecten; intensiteit en tijdsduur. In de praktijk variëren gevaarlijke situaties van hevige en korte blootstelling tot nauwelijks waarneembare maar voortdurend aanwezige blootstelling. Zo kan aan de ene kant verstikking optreden door inademen van een hoge concentratie koolmonoxide. Aan de andere kant kan het langdurig inademen van een relatief lage concentratie koolmonoxide hoofdpijn veroorzaken. Door een kort contact met hete of koude voorwerpen kunnen ernstige brandwonden ontstaan. Anderzijds kan langdurig verblijf in een koude omgeving op den duur leiden tot gezondheidsschade. Bij ‘veiligheid’ gaat het meestal om kortdurende intense blootstellingen waarbij de schade op korte termijn optreedt. Bij ‘gezondheid’ om langdurige lage blootstelling en vertraagd optredende schade. Wordt de blootstelling nog lager en langduriger, dan treden de gevolgen nog sterker vertraagd op. Zo zijn er situaties waarbij nauwelijks waarneembare verstoringen (stralingsniveaus, concentraties van bepaalde stoffen) gevolgen voor bijvoorbeeld het milieu kunnen hebben. Deze situaties vallen binnen het domein van de milieuhygiëne.

Veiligheid gaat dus over intense, kortdurende blootstellingen die leiden tot vrijwel direct optredende schades. Deze omschrijving sluit naadloos aan bij bijvoorbeeld het thema verkeersveiligheid. Binnen veel andere veiligheidsthema’s is altijd discussie mogelijk; waar eindigen ‘intens’, ‘kortdurend’ en ‘direct’? Wordt de blootstelling langdurig en minder intens en treden de effecten vertraagd op, dan komt het gebied van gezondheid en hygiëne in beeld en verlaat men het domein van veiligheid. Veiligheid in beperkte zin wel te verstaan. Want veiligheid in brede zin omvat ook lage blootstellingen en vertraagd optredende effecten. Er zijn natuurlijk grenzen: zelfs met de meest enthousiaste veiligheidsprofessional beschouwt het risico op een hartinfarct door een ongezonde levensstijl als een gezondheidsrisico dat buiten het werkterrein van de veiligheidskunde valt. En het risico van een opwarmende aarde valt ook buiten het veiligheidsterritorium. Er mogen dan vele soorten veiligheid zijn, er zijn risico’s in het leven die niet behoren tot het domein van de veiligheidskunde. Maar, zoals elk vak, kent ook de veiligheidskunde grensgeschillen.

Bron: Het boek Modellen voor Veiligheidsprofessionals
Auteur: Walter Zwaard en Ermin de Koning
ISBN: 978-90-78440-18-5
www.gelling.nl