“Kijken naar wat al wél werkt en daarop voort bouwen”

“Het onderwerp van dit masterprogramma is actueel omdat hiërarchische sturing in organisaties minder belangrijk wordt. Eén van de redenen daarvoor is dat de beroepsbevolking steeds meer uit professionals bestaat. Zij hebben behoefte aan autonomie en verwachten dat hun leidinggevende stuurt op basis van vertrouwen. Tegelijk blijkt uit onderzoek dat professionals zelf hun leidinggevende pas vertrouwen als die weet wat er in het team speelt, actief richting geeft én steun biedt als dat nodig is.”
 
Ir. Pauline Zwart MCM is veranderkundige en docent op dag 5, Verandering Begint met Vertrouwen, van het Master Programma Verandermanagement en Veiligheidscultuur. Als veranderkundige zet zij zich met plezier in voor positieve maatschappelijke ontwikkeling. In haar opdrachten helpt zij professionals om innovatief samen te werken en veranderingen echt voor elkaar te krijgen. Zij deelt met ons haar kijk op dit onderwerp.
 
“Organisaties werken tegenwoordig vrijwel altijd samen met andere organisaties in ketens en netwerken. Als er sprake is van netwerksturing speelt vertrouwen ook een belangrijke rol. Het succes van samenwerking blijkt vooral bepaald te worden door de kwaliteit van relaties.”
 

Begrijpen hoe je vertrouwen opbouwt

“Als je resultaat wilt bereiken met of via anderen, bijvoorbeeld omdat je samen werkt aan een sterke veiligheidscultuur, is het belangrijk dat je begrijpt hoe je vertrouwen opbouwt en relaties versterkt. Bij een verandering geef je dan niet alleen aandacht aan het ‘wat’ en ‘hoe’ maar vooral ook aan ‘wie’.”
 
“In dit programma kijken we op een vernieuwende manier naar veiligheid in organisaties.
Ik heb als veranderkundige vooral veel ervaring in de publieke sector. Daarbij werk ik met organisaties als politie, justitie en gemeenten. De positie van een veiligheidskundige in een organisatie vergelijk ik met die van een wijkagent in zijn wijk. Een wijkagent alleen kan nooit een veilige wijk ‘maken’. Door ‘te kennen en gekend te worden’ bouwt hij vertrouwen en een goede informatiepositie.”
 

Optreden en handhaven als dat nodig is

“Tegelijk moet de wijkagent ook optreden en handhaven wanneer de situatie daarom vraagt. Dat vraagt balanceerkunst. De balans kan (bijvoorbeeld door een incident) ook ineens doorslaan naar het negatieve. Hoe herstel je dan weer het vertrouwen? Daar zijn mooie voorbeelden van te geven. Met die ‘lessons learned’ kun je ook je voordeel doen als veiligheidskundige in een organisatie.”
 
“Als je de stelling van het Ministerie van Sociale Zaken dat: “Het veiliger maken van machines en het borgen van arbeidsveiligheid in arbozorgsystemen had tot voor kort de meeste aandacht. Nu is het tijd om ook gedrag en cultuur op de werkvloer aan te pakken” benadert vanuit het idee dat je vanuit een bevoorrechte hogere positie ‘de werkvloer’ gaat veranderen, werkt het niet. Want dat is subject-object denken en mensen voelen dat aan.”
 

Top-down aanpak werkt niet

“Een verandering starten met als uitgangspunt ‘dat het tijd is om gedrag en cultuur op de werkvloer aan te pakken’ heeft maar een kleine kans op succes. Het is gebaseerd op een oude manier van denken, namelijk top-down. Ik ben een voorstander van de waarderende benadering, die kijkt naar wat er wél is. Waar zie je het gewenste gedrag al en hoe kun je mensen stimuleren om daar meer van te gaan doen? Mensen met een uitvoerend beroep zijn ook professionals en meestal trots op hun vak. Spreek hen aan op hun professionaliteit.”
 
“In de masterclass gaan we aan de slag met de relatie tussen veranderen en vertrouwen. Daarbij werken we met praktijkcases en op basis van een praktijkonderzoek. De deelnemers kijken op een nieuwe, frisse manier naar hun eigen werksituatie. Ze ontwikkelen minimaal één nieuw idee over hoe ze een verandering gaan aanpakken in hun eigen werksituatie.”
 

Meer werkplezier

“Verandermanagement is geen doel op zich. Het gaat erom dat je de inzichten uit de veranderkunde gebruikt om meer voor elkaar te krijgen in je organisatie. En hopelijk levert dat jou als deelnemer ook wat meer werkplezier op!
 
“Mijn doel is dat het gesprek op gang komt over de stelling: om een veiligheidscultuur te krijgen in je bedrijf, is de kwaliteit van je relaties belangrijker dan je vakkennis. Denk eens wat minder in boven-onder en wat meer in horizontale relaties. Hoe werk je met elkaar samen, ieder vanuit de eigen professionaliteit, aan de doelen van de organisatie of het netwerk?”
 

Heel ander soort energie

“We zijn van jongs af aan geschoold in het zoeken van problemen en oplossingen. Bij cultuurverandering rond veiligheidsbewustzijn is het belangrijk om ook eens te kijken naar wat al wél werkt en daarop voort te bouwen. Dat geeft een heel ander soort energie. Dit masterprogramma is interessant voor alle professionals en leidinggevenden die een rol hebben bij het creëren van een veilige werkomgeving, binnen of buiten.”