Niemand wordt wakker met de gedachte: ik ga vandaag een ongeluk veroorzaken

Veiligheid moet op nummer 1 in het bedrijfsleven, want veilig werken is onlosmakelijk verbonden met gezond werken. Om veiligheidsbewustzijn te creëren is een cultuurverandering nodig. Speciaal voor hoger opgeleiden die op strategisch niveau binnen organisaties verantwoordelijk zijn voor veiligheids- en/of verandervraagstukken, ontwikkelden we een Masterprogramma. Dag 1, de kick-off van deze reeks, is de masterclass Arbeidsveiligheid: verander gedrag en cultuur op de werkvloer. Veiligheidskundige en gastdocent Jurriaan Cals deelt met ons zijn visie hierop.
 
“Wat je in ieder geval kunt vaststellen is dat de toekomst niet voorspelbaar is en dat de tijd niet stil staat. Toch doen we niet anders dan mensen ‘africhten’ met de kennis van gisteren. We timmeren alles dicht met regels waaraan iedereen zich moet houden. Maar de werkelijkheid trekt zich niets aan van regels en als je deze Angelsaksische manier van werken niet goed toepast, levert dat dus geen sterke, weerbare vakmensen op. Voor veiligheid op de werkvloer heb je vakmanschap nodig. Naar mijn mening kun je dat met de Rijnlandse methode ook op een andere manier bereiken. Die gaat uit van samenwerking en vergroot de weerbaarheid van medewerkers.”

Behoefte aan echte oplossingen

“De actualiteit is dat iedereen nu merkt dat we tegen het plafond zitten. De tijd van het toepassen van wat kunstjes is voorbij. Er is behoefte aan echte oplossingen in plaats van symptoombestrijding. Organisaties willen wel graag verbeteren, maar zoeken vaak nog naar de manier waarop ze dat kunnen doen.”
 
“Machines, installaties en procedures zijn allemaal veiliger gemaakt en nu moet er een gedragsverandering komen bij de mensen. Maar ik vraag me af of het wel aan de mensen ligt. Niemand gaat ’s morgens van huis en denkt ‘ik ga vandaag een flink ongeluk krijgen’. Misschien moeten we dus eens kijken naar hoe we zaken hebben georganiseerd. Een stapje teruggaan en ons afvragen waarom we denken dat onveilig gedrag aan de mensen ligt. Zouden we het ook anders kunnen doen?”
 

De wereld is niet zwart-wit

“Ik ben het voor een deel wel eens met de stelling dat het nu tijd is om ook gedrag op de werkvloer aan te pakken. Dat gedrag komt wel voort uit de heersende cultuur, maar we moeten niet alleen naar de mensen kijken. Dat is volgens mij te simpel. We moeten ook kijken naar de omstandigheden. De wereld is nu eenmaal niet zo zwart-wit, maar zit veel complexer in elkaar.”
 
“We zijn het allemaal met elkaar eens dat er wat moet veranderen en daar blijven we met zijn allen op dezelfde manier naar kijken en aan werken. In deze masterclass leren de deelnemers dat je ook eens andere bril op kunt zetten. Het gaat niet om het toepassen van wat Angelsaksische trucjes, maar om basisprincipes van waaruit verschillende zienswijzen worden aangereikt. Ik geloof niet in stoomcursussen van 1 dag, maar ik geloof wel dat je een nieuw begin kunt maken en dan iets kunt ontwikkelen in plaats van met je kop tegen een muur te blijven lopen.”
 

Openlijk zeggen dat je het niet precies weet

“Deze masterclass is interessant voor iedereen die denkt dat ie een relatie heeft met gedrag op de werkvloer en die iets wil veranderen. Belangrijk is dat we openlijk durven te zeggen dat we het ook niet precies weten. Dán kunnen we beginnen met leren. Het belangrijkste bij cultuurverandering is dat je je eigen aannames ten aanzien van gedrag op de werkvloer aan de kant zet. Ik geloof namelijk niet dat professionals hun eigen vak niet serieus nemen.”