Wat zijn de gevolgen van trillingen en schokken?
Als je in de bouw, transport, industrie, landbouw, bosbouw en lucht- en zeevaart werkt, is de kans groot dat je te maken hebt met mechanische trillingen van apparatuur en machines. Volgens arboportaal.nl ondervindt ongeveer een op de zes werknemers mechanische trillingen op het werk. Die trillingen werken door op het lichaam. En dat kan gezondheidsklachten veroorzaken aan rug, schouders en armen.
Wat zijn de risico’s?
De Arbowet onderscheidt lichaamstrillingen en hand-armtrillingen. Het is wetenschappelijk vastgesteld dat deze vormen het menselijk lichaam schade toe kunnen brengen. De kans op schade wordt groter als de intensiteit of de duur toeneemt. Het is niet bekend of er een hoeveelheid trillingen is waaraan mensen zich zonder risico’s kunnen blootstellen.
Lichaamstrillingen zijn mechanische trillingen of schokken die via de voeten of het zitvlak worden overgedragen. Vaak gebeurt dat via de stoel in een voertuig en soms door een trillend plateau waarop werknemers moeten staan. Lichaamstrillingen en -schokken zijn vooral schadelijk voor de lage rug en de wervelkolom. Bij zwangerschap kunnen ze schade toebrengen aan de placenta. Trillingen met zeer lage frequentie kunnen ook duizeligheid veroorzaken.
Het gebruik van trillend of stotend handgereedschap veroorzaakt hand-armtrillingen. Hand-armtrillingen kunnen neurologische schade veroorzaken in de vingers en handen, maar ook verstoringen in de bloedsomloop. Op de lange termijn kan hierdoor onherstelbaar letsel ontstaan aan botten, gewrichten, bloedvaten of zenuwen in handen en armen.
Wat zijn de wettelijke bepalingen?
In de Arbowet staat bij welke hoeveelheid mechanische trillingen en schokken een werkgever maatregelen moet nemen. Het gaat om de actiewaarde en de grenswaarde. Als de actiewaarde wordt bereikt, moeten er binnen vrij korte tijd maatregelen worden genomen. Als de grenswaarde wordt overschreden, zijn er direct maatregelen nodig om de blootstelling aan de trillingen te verlagen.
De waarden worden berekend als de totale dosis aan trillingen en schokken op een werkdag van 8 uur en worden uitgedrukt in de eenheid meters-per-seconde-kwadraat.
| Actiewaarde | Grenswaarde | |
| Lichaamstrillingen | 0,5 m/s² | 1,15 m/s² |
| Hand-armtrillingen | 2,5 m/s² | 5,0 m/s² |
Voor zwangere en andere werknemers die meer risico lopen, bijvoorbeeld door rugklachten, geldt een grenswaarde voor lichaamstrillingen van 0,25 m/s².
Welke maatregelen?
Deze waarden zijn het minimale niveau van gezondheidsbescherming dat in de EU haalbaar is om in de wetgeving op te nemen. Een werkgever die de grootst mogelijk zorg voor veiligheid en gezondheid wil nastreven moet dus eigenlijk veel lagere waarden hanteren.
Werkgevers én werknemers kunnen het risico van trillingen verkleinen met verschillende maatregelen door het toepassen van arbeidshygiëne. Hieronder vind je wat voorbeelden.
Maatregelen bij lichaamstrillingen:
- Bekijk of het echt nodig is dat de werknemer met trillingen en schokken wordt belast.
- Kies bij aanschaf altijd het arbeidsmiddel of voertuig dat het minst trilt.
- Onderhoud regelmatig de bestuurdersstoel, vervang deze zo nodig.
- Stel de vering van de stoel goed in.
- Las regelmatig pauzes in.
- Beperk de duur per dag van de blootstelling door deze af te wisselen met minder belastende taken.
Maatregelen bij hand-armtrillingen:
- Kijk of het werk met andere, niet-trillende arbeidsmiddelen kan worden gedaan.
- Gebruik handschoenen. Die absorberen de trillingen soms deels, maar houden vooral de handen warm. Dat blijkt minder letsel op te leveren.
- Gebruik hydraulische, in plaats van pneumatisch aangedreven arbeidsmiddelen.
- Rook niet, want roken versterkt het vaatvernauwende effect.
- Las regelmatig pauzes in.
- Beperk de duur per dag van de blootstelling door deze af te wisselen met minder belastende taken.
