Waarom maken ze die warmtepomp niet net zo flexibel als een ketel? Die vraag werd mij onlangs gesteld. En daarmee verwoorde de vrager in kwestie een onbegrip wat wellicht bij meer techneuten leeft. Steeds vaker wordt de werking van een warmtepomp uitgelegd met verwijzing naar een koelkast. Maar daarmee wordt de flexibiliteit of het gebrek daaraan nog niet voldoende belicht.
Een warmtepomp valt inderdaad net als een koelkast onder de noemer koelmachines. Het verschil tussen de warmtepomp en de koelkast is dat de verdamper (koude kant/binnenkant koelkast) en condensor (warme kant/ achterkant koelkast) van functie kunnen ruilen. Doordat een warmtepomp deze omkeerbare functie heeft heet hij warmtepomp. Bij de koelkast is het niet wenselijk dat verdamper en condensor van functie wisselen.
Typisch voor het gedrag van een koelinstallatie, waaronder warmtepompen, is een natuurkundig proces van een uitgebalanceerde druk- en temperatuur relaties door de hele machine heen. Net als bij andere natuurkundige processen kost het tijd om die balans te krijgen. Die is er niet zoals met het bedienen van het licht. Denk bijvoorbeeld aan een verwarmingsketel. Precies op het moment dat een ketel begint met verwarmen is het in de te verwarmen ruimte nog niet warm. Dat komt doordat een ketel niet direct na het aangaan al de gewenste temperatuur heeft bereikt.
Omdat de drukbalans van een koelinstallatie ook tijd kost om te verkrijgen is het zinvol om de koelmachine, of warmtepomp, zo lang mogelijk draaiend te houden als de balans er wel is. Daarnaast heeft iedere koelinstallatie ook een minimale draaiconditie, een soort stationair toerental, waarbij de drukbalans nog in evenwicht gehouden kan worden. Hopelijk is hiermee een groot deel van het gedrag te verklaren.
Door de druk/temperatuurbalans en de minimale draaicondities is begrijpelijk dat fabrikanten graag met hun regeling de warmtepomp zo optimaal mogelijk besturen. Een werktuigkundig ontwerper kan door de juiste hydraulische schakelingen rondom warmtepompen toe te passen de meeste flexibiliteit behalen.
Auteur: Dennis Verschoor, freelance docent NCOI Techniek, Hoofd verkoop Webeasy