Een explosie, wat is dat en hoe voorkomen we dat?

Een explosie is een zeer snelle verbranding waarbij druk en temperatuur plotseling stijgen door oxidatie of een exotherme reactie. Deze verbranding breidt zich uit over het hele brandbare mengsel. Gebieden zijn explosiegevaarlijk wanneer er brandbare gassen, dampen, vloeistoffen, stof of vezels aanwezig zijn.

Er zijn 2 soorten explosies: gasexplosies en stofexplosies. Een gasexplosie kan ontstaan als er 3 dingen (in een bepaalde verhouding) aanwezig zijn:

• Een brandstof (gas of damp)
• Zuurstof
• Een ontstekingsbron.

Dat geldt ook voor een stofexplosie. Maar daarvoor is meer ‘vereist’, namelijk:

• Een bepaalde grootte van de deeltjes van de brandbare stof (kleine deeltjes zijn eerder ontvlambaar)
• Een min of meer gesloten ruimte (zoals een fabriekshal of een open ruimte met obstakels zoals silo's)
• Een verdeling van het stof over de lucht in de ruimte.

Voorkomen explosieve atmosfeer

Voorbeelden van explosiegevaarlijke dampen zijn aceton en terpentine. Explosiegevaarlijke gassen zijn bijvoorbeeld aardgas en waterstof. Explosiegevaarlijke vaste stoffen zijn bijvoorbeeld meel, suiker en houtstof. Het risico op een explosie kun je voorkomen door de volgende maatregelen.

• Bij gassen:
  • Beperken concentratie
  • Inertiseren (zuurstof in de lucht wordt vervangen door inert gas waardoor geen explosie meer mogelijk is.
• Bij stof:
  • Handhaven lage stofconcentratie
  • Voorkomen stofontwikkeling
  • Inertiseren stofwolk.
• Gesloten installaties: hierdoor wordt het ontstaan van een gevaarlijke explosieve atmosfeer buiten installaties voorkomen.
• Ventilatie: houd rekening met:
  • Bij gassen, dampen, nevels: hoeveelheid ontsnappend gas en waar komt het vandaan?
  • Bij stof: hoe voorkom je stofafzetting en hoe kan stof het beste afgezogen worden?

Welke bedrijfstakken kennen explosiegevaarlijke gebieden?

Een keuken is strikt genomen ook een explosiegevaarlijk gebied. Maar de definitie richt zich natuurlijk op industriële installaties waar zó veel brandbare stoffen zijn dat er een ernstige explosie zou kunnen ontstaan.

• Olieraffinaderijen
• Chemische fabrieken
• Elektriciteitscentrales
• Drukkerijen
• Papier- en textielindustrie
• Verfspuitcabines, lakstraten
• Waterzuiveringsinstallaties
• Gastransport en -distributie
• Suikerfabrieken
• Houtzagerijen
• Voedingsmiddelenindustrie
• Graantransport en opslagsilo's
• Tankstations.