Eerst meten, dan betreden
Het betreden van besloten ruimtes kan bepaalde risico’s met zich meebrengen. Het is namelijk onduidelijk wat de samenstelling is van de lucht die zich in die ruimte bevindt. Daardoor kunnen er verschillende gevaren optreden als: verstikking, vergiftiging, explosie of brand. Voer daarom eerst een aantal metingen uit alvorens je de ruimte betreedt. Dan sluit je onnodige risico’s uit.
Besloten ruimtes zijn er in alle vormen en maten. Voorbeelden zijn: opslagtanks, gashouders, riolen, pompgemalen, giertanks en ontvangstkelders.
Drie metingen
Metingen die je dient uit te voeren, voordat je naar binnen gaat, zijn:
- Concentratie zuurstof (O2)
- Concentratie waterstofsulfide (H2S)
- Concentratie explosieve gassen (LEL)
Voor iedere meting gelden andere richtlijnen. Zorg ervoor dat je op de hoogte bent van de gevaren en houd de meetresultaten goed in de gaten.
Zuurstof (O2) meten
Lucht bevat normaal gesproken 20,9% zuurstof. Voor mensen is deze concentratie nodig om te kunnen ademhalen; bij een tekort zal er ademnood en daarna verstikking optreden. Bij een overmaat aan zuurstof kunnen andere materialen of vloeistoffen sneller ontbranden.
|
Concentratie |
Effecten bij de mens |
|
19,5 - |
Nodig om normaal adem te halen. |
|
14,0 - 19,5 % |
Potentieel gevaarlijk, verlaat de ruimte. |
|
12,0 - 14,0 % |
Diepere ademhaling, verhoogde hartslag, slechte coördinatie. |
|
10,0 - 12,0 % |
Snelle ondiepe ademhaling, duizelingen, blauwe lippen. |
|
8,0 - 10,0 % |
Misselijkheid, braken, bewusteloos, lijkwit gelaat. |
|
4,0 - 8,0 % |
In coma binnen 1 minuut, stuiptrekkingen, ademhaling stopt, dood volgt. |
|
0,0 - 4,0 % |
Bewusteloos binnen 10 seconden, dood volgt. |
Waterstofsulfide (H2S) meten
H2S is een giftig gas en stinkt naar rotte eieren. Echter, boven een concentratie van ca. 100 ppm (parts per million) ruik je het gas niet meer omdat het zenuwstelsel wordt uitgeschakeld. Bij te hoge concentraties heeft dit zelfs dodelijke gevolgen hebben. Waterstofsulfide komt veel voor in rioleringen en afvalwaterinstallaties.
|
Concentratie |
Effecten bij de mens |
|
0,1 ppm |
Geur is waarneembaar. |
|
1,6 ppm |
MAC-waarde. |
|
5,0 ppm |
Sterke rotte eieren geur. |
|
50 ppm |
Ontsteking en irritatie ademhalingsorganen. |
|
100 ppm |
Hoesten, onregelmatige ademhaling, slaperigheid. Ernstige irritatie ogen en ademhalingsorganen. Speeksel/slijm opgeven.Bloedingen met dood tot gevolg bij blootstelling 8-24 uur |
|
200 ppm |
Moeilijke ademhaling, lichtschuw. Bloedingen met dood tot gevolg bij blootstelling 8-24 uur. |
|
250 ppm |
Traanvorming, vermoeidheid, neuspijn, lichtschuw, moeilijke ademhaling. Bloedingen met dood tot gevolg bij blootstelling 4-8 uur. |
|
500 ppm |
Hoesten, haperende ademhaling, hartkloppingen, duizeligheid, hevig bibberen, ernstige verzwakking. Bloedingen met dood tot gevolg bij blootstelling 0,5-1 uur. |
|
800 ppm |
Bewusteloosheid, dood tot gevolg bij blootstelling 0-2 min. |
|
1000 ppm |
Onmiddellijke bewusteloosheid met dood tot gevolg |
Meten van brandbare gassen
Het gevaar voor explosie met brandbare gassen is afhankelijk van de concentratie gas die zich in een ruimte bevindt. De concentratie wordt aangegeven in LEL (Lower Explosion Limit) en UEL (Upper Explosion Limit).
Bij concentraties:
< 100% LEL Concentraties tot de onderste LEL zijn theoretisch niet explosief. Hiervoor is niet voldoende gas aanwezig om te ontbranden.
100% LEL - 100% UEL Ligt de concentratie tussen deze waarden, dan is het mengsel met een geringe hoeveelheid energie direct ontbrandbaar.
Concentratie 100% UEL Boven de 100% UEL is een gasmengsel niet explosief of ontbrandbaar. Er is dan niet voldoende zuurstof meer aanwezig voor de verbranding.
Volgens de Arbowet mag in een ruimte waar gewerkt wordt, de concentratie brandbaar gas maximaal 10% van de LEL-waarde bedragen.
LEL-waarden verschillen per gas
Ieder gas heeft een andere LEL-waarde bij een andere concentratie. Hoewel een LEL-sensor (pellistor) de concentraties van de verschillende gassen bij elkaar optelt, moet bij kalibratie aangegeven worden met welk gas gekalibreerd wordt.
|
Brandbaar gas |
Concentratie LEL |
Brandbaar gas |
Concentratie LEL |
|
Aardgas |
5,0 % |
Petroleum |
1,7 % |
|
Aceton |
2,3 % |
Propaan |
1,7 % |
|
Ammoniak |
15,0 % |
Styreen |
1,1 % |
|
Benzine |
0,6 % |
Terpentine |
0,8 % |
|
Butaan |
1,3 % |
Waterstof |
4,0 % |
|
LPG |
1,5 % |
Zwavelwaterstof |
4,0 % |
|
Methaan |
4,4 % |
|
|
Voorkom ongevallen
In Nederland wordt er naar gestreefd het gevaar van ongevallen en incidenten zoveel mogelijk te beperken. Helaas komen er nog steeds veel ongevallen voor. Klik hier en lees een onderzoeksrapport van De Onderzoeksraad voor Veiligheid.
Opleiding gasmeten volgen?
Leer alle ins en outs over gasmeten. Volg in het najaar nog de opleiding Gasmeten SOG. Klik hier en download de brochure van de opleiding Gasmeten SOG.
Bron: Dries Nelemans
