Elektrotechniek in de voedingsmiddelenindustrie

Elektrotechniek en veiligheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Arbowetgeving, NEN 1010, NEN 3140, VCA, machineveiligheid, CE markering zijn allemaal begrippen die betrekking hebben op (of raakvlakken hebben met) ontwerp, veilig gebruik en betrouwbaarheid van elektrische installaties en systemen. Maar elektrotechniek draagt ook volop bij aan veiligheid van levensmiddelen: veiligheid vanuit hygiënisch perspectief.

Hygiëne van levensmiddelen: HACCP

Het HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) systeem  helpt bij het in kaart brengen van risico's binnen elke schakel van de voedselproductieketen. Het systeem is gebaseerd op 7 basisprincipes die zijn beschreven in de Codex Alimentarius van de World Health Organization (WHO). Als wordt gewerkt volgens de HACCP principes, dan voldoet men automatisch ook aan de Europese wetten. Maar hoe kunnen elektrotechniek, besturingstechniek en IT bijdragen aan het realiseren van hygiënische voedselproductie? De mogelijkheden lijken praktisch eindeloos. Om enig inzicht te krijgen, worden twee disciplines belicht: aandrijftechniek en RFID.

Elektromotoren en hygiëne

Toegepaste productiemiddelen in de voedingsmiddelenindustrie zoals blancheurs of roerwerken moeten effectief kunnen worden gereinigd. Dat wil zeggen dat de toe te passen elektromotoren bestand moeten zijn tegen hogedrukreiniging en gebruik van desinfecteermiddelen. De constructie van deze motoren moet zodanig zijn dat het absoluut onmogelijk is dat water in de motor terecht komt. Dit betekent dat de IP-beschermklasse van deze motoren hoog is. Zo vinden we op het typeplaatje bijvoorbeeld de aanduiding IP67. Of IP69K voor bestendigheid tegen hoge druk en hoge temperatuur. Speciaal voor de voedingsmiddelenindustrie worden motoren toegepast met hoogwaardige afdichtingen en behuizingen van roestvrijstaal. Het oppervlak van de motor moet volkomen glad zijn, zonder hoeken, gaten of koelribben waartussen zich vuil kan ophopen. Extra aandacht wordt daarbij besteed aan toepassing van speciale voedselveilige zuurbestendige coatings. De warmteafvoer geschiedt door uitstraling via het motoroppervlak, waarmee het gebruik van ventilatoren kan worden vermeden: deze kunnen namelijk bijdragen aan het verspreiden van schadelijke bacteriën.

Traceren van producten

Een ander aspect heeft betrekking op transparantie in de voedselketen. Ook daarbij schieten elektrotechniek, besturingstechniek en IT te hulp. Traceren van producten op zich draagt niet direct bij aan de veiligheid van het productieproces van voedingsmiddelen. Maar bij geconstateerde (potentiële) gevaren rondom voedingsmiddelen, dienen de onveilige producten te worden teruggehaald. Iedereen  herinnert zich nog de terugname van gerookte zalm na een grootschalige salmonellabesmetting in augustus 2012. Het is dan zaak om de besmette producten snel en nauwkeurig uit de handel te halen. Er zal daarbij steeds vaker gebruik worden gemaakt van een technologie infrastructuur die bijvoorbeeld iedere pakje zalm, biefstuk of bakje tomaten kan traceren. Hierbij wordt gebruik gemaakt van zogenaamde RFID (Radio Freqency Indentification)-tags waarop van een afstand informatie kan worden opgeslagen. Dit kan informatie zijn uit het productieproces, waarbij sensoren diverse grootheden meten zoals temperaturen, vochtigheid en gewicht, maar ook de herkomst van de grondstoffen en informatie over het proces van distributie tot de levering. Zo wordt bij vlees gedetailleerde informatie opgeslagen over de locatie waar een bepaald dier werd gehouden en wat het heeft gegeten. Een RFID-reader kan de informatie van de tags vervolgens uitlezen. Een bijkomend voordeel: met de informatie uit de chip kun je eenvoudig de houdbaarheid en kwaliteit van een versproduct vaststellen en voorspellen. Dit draagt bij aan minder voedselverspilling. Analisten verwachten dat in 2015 wereldwijd zo’n 900 miljard voedingsproducten van RFID tags zijn voorzien: een mooie uitdaging voor elektrotechnici en IT-ers!

Bronnen: Antwoordvoorbedrijven.nl  Informatiesite van de Rijksoverheid Br-automation.com Ibm.com
Gs1.nl