Nederland aan de slag voor plasma-operator Joe Snipes van ITER

Nederlandse natuurkundigen gaan voor plasma-operator Joe Snipes van ITER (International Thermonuclear Experimental Reactor) de eisen van het controlesysteem bepalen. ITER, is een internationaal samenwerkingsproject om de wetenschappelijke en technische haalbaarheid aan te tonen van kernfusie als energiebron.

In Cadarache, Frankrijk, bouwen de partners in het ITER-project de internationale fusiereactor ITER. Daarin moet met kernfusie voor het eerst 10 keer zoveel vermogen worden opgewekt dan nodig is om het plasma te ontsteken. “Het zijn de specialisten die we in Nederland hebben in geavanceerde controlesystemen als die van de waferstepper van ASML, waarbij ze nu hun licht laten opsteken”, vertelt Marco de Baar van de TU Eindhoven.

First plasma

Het team gaat het controlesysteem bedenken voor het zogeheten first plasma, dat in 2021 in ITER wordt opgesloten. De Baar: “Dat is een nog hele slappe versie van de latere plasma’s die in ITER bedwongen moeten worden. Het first plasma is bedoeld om subsystemen in de reactor te testen. Het is zo’n ingewikkelde opdracht, omdat de detectoren voor de plaatsbepaling van het plasma in de reactor eigenlijk niet geschikt zijn voor dit first plasma, waar maar relatief lage stromen doorheen lopen.”

Complex controlesysteem

De specificaties voor het meet- en regelsysteem van ITER zijn erg streng en complex. “Het uiteindelijke controlesysteem van ITER heeft 20 actuatoren en 50 sensoren. Om bijvoorbeeld de verwachte verticale drift in het plasma te voorkomen, moet er aan de wand heel precies vermogen worden afgetapt. Het moet dus ook mogelijk zijn om met behulp van de simulatiemodellen real time te kunnen sturen. Gelukkig hoeven we niet meteen heel gecompliceerd te beginnen. Voor het eerste plasma zijn de eisen redelijk bescheiden. De bedoeling is wel dat we de architectuur opzetten voor het latere plasmacontrolesysteem.”

INTER-NL

ITER-NL heeft als doel de Nederlandse wetenschap en industrie optimaal voor te bereiden op deelname aan de internationale fusiereactor. ITER-NL begeleidt bedrijven bij deelname aan tenderacties voor onderdelen van ITER en faciliteert kennisoverdracht van onderzoeksinstituten naar Nederlandse bedrijven. Het is een samenwerkingsverband tussen TNO, FOM, NRG en de TU Eindhoven. De ITER-partners zijn de Europese Unie, Japan, Zuid-Korea, China, India, de Verenigde Staten en de Russische Federatie.

Bronnen: ITER-nl.nl Technisch Weekblad