Wanneer is leiderschap ‘natuurlijk’?
In dit artikel wil ik stil staan bij enkele kenmerken van natuurlijk leiderschap. Eigenlijk gaat het dan om het zogenaamde ‘charisma’ van de leiders. Als ik nou precies zou weten wat charisma is, dan had ik daarover al eens een boek geschreven en woonde ik nu op de Bahama’s. In de literatuur zijn heel veel pogingen gedaan om het begrip charisma te omschrijven en kenmerken te benoemen. Ik zal hieronder een kleine bloemlezing daarvan geven. Eén ding weet ik wel: als iemand natuurlijk leiderschap mist, dan voel je dat ogenblikkelijk.
Kenmerken
Heb je weleens het zichtbare gedrag van grote leiders proberen te benoemen? Ze hebben in elk geval diverse eigenschappen gemeen:
- ze zijn goed van de tongriem gesneden en kunnen hun boodschap feilloos verkondigen,
- ze durven risico’s te nemen,
- zij zijn niet vies van inspirerende initiatieven en realiseren die ook,
- ze hebben allen een vooruitziende blik waardoor ze volgers hebben; het leider zijn impliceert immers het hebben van volgers,
- ze voelen zich verantwoordelijk voor hun groep of volgers,
- ze leren continue en stellen zichzelf in staat te vernieuwen in kennis en houding,
- doorgaans zijn het vitale mensen; ze schenken ruim voldoende aandacht aan hun eigen gezondheid en gezindheid,
- ook hebben ze een helikoptervisie en zien het grote geheel in perspectief,
- en het ontbreekt hen niet aan analytisch vermogen,
- noch aan creatieve verbeeldingskracht,
- ze hebben zeker een behoorlijke mate van realiteitszin,
- en niet in de laatste plaats kunnen zij snel schakelen tussen sturend zijn en ondersteuning bieden.
Is ‘natuurlijk’ leiderschap aan te leren?
Kortom, als zo iemand binnen komt, komt er ook echt iemand binnen. Dat voel je. Nu de hamvraag: is natuurlijk leiderschap te leren? Ook op deze vraag is in de literatuur geen eenduidig antwoord te vinden. Het is wel voldoende aangetoond dat het persoonlijk leiderschap van mensen die veel meemaken in hun leven en positief en bewust verwerken, toeneemt met het verstrijken van de jaren. Ervaringen en overwinningen op jezelf lijken dus van wezenlijk belang. Maar ook overwinningen die te maken hebben met je werkomgeving, zoals successen en creatieve samenwerking, tellen mee voor de groei van je natuurlijk leiderschap. Mits je niet pedant of arrogant wordt, want dat is dan weer in flagrante tegenspraak met het begrip ‘leiderschap’. Het opdoen van kennis in de dagelijkse werkkring als krachtige leeromgeving krijgt nog meer inhoud en perspectief als je tegelijk een gedegen opleiding volgt. Een opleiding ondersteunt je persoonlijke ontwikkeling en dus je persoonlijk leiderschap. Ja, ‘natuurlijk’ leiderschap is natuurlijk te leren, is mijn stelling. Hoe boeiend zou het zijn, hierover met elkaar van gedachten te wisselen!
