Zelfsturende teams: de kansen en de risico’s

Zelfsturende teams hebben geen duidelijke leider. Teamleden zijn zelf verantwoordelijk voor de coördinatie van taken, en zijn samen verantwoordelijk voor de resultaten. Maar wat levert het precies op, zo’n zelfsturend team? Met andere woorden, wat zijn de kansen en ook de risico’s? 

Zelfsturende teams bepalen zelf hun doelen, werkwijze en de bijdragen van de leden. Zo’n team kan heel effectief werken. Echter, het starten van dit soort samenwerkingen vraagt veel tijd, geduld, scholing en de juiste begeleiding. Het is vaak een kwestie van vallen en opstaan. Er moet ruimte zijn om fouten te maken, en hiervan te leren.  

De kansen van zelfsturende teams

Er zijn talloze voordelen aan zelfsturende teams. Zo kan zelfsturing heel motiverend zijn voor teamleden en daardoor zorgen voor hoge prestaties, minder stress en minder verzuim. Teamleden ervaren een grote vrijheid om te ontwikkelen, gezamenlijke doelstelling en verantwoordelijkheid, en beslissingsbevoegdheid.

Door het ontbreken van een managementlaag en het feit dat processen door de gebruikers worden ingericht, worden processen sneller, effectiever en goedkoper.

De risico’s van zelfsturende teams

Het invoeren van zelfsturende teams brengt ook bepaalde risico’s met zich mee, zoals:

• Gebrek aan leiderschap: hierdoor kan het lastig zijn om het doel helder voor ogen te houden en kunnen scheve verhoudingen ontstaan. Het is een kunst om zoveel verschillende karakters en vaardigen met de neus dezelfde kant op te laten gaan. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid nemen en pakken. Het is dan ook belangrijk dat teamleden elkaar aanspreken op gedrag en feedback geven.
• Onduidelijke functieprofielen: dit komt door de gezamenlijke verantwoordelijkheden en overlappende taken. Teamleden krijgen nu immers binnen een zelfsturend team ook te maken met randzaken en operationele taken.
• ‘Gedeelde verantwoordelijkheid is geen verantwoordelijkheid’: de verantwoordelijkheid kan in het midden blijven liggen bij bepaalde beslissingen. Dit zorgt voor vertraging en onduidelijke situaties (ook als er zaken misgaan).

Voorbeelden van zelfsturende teams

Een bedrijf dat werkt met zelfsturende teams is Stichting Buurtzorg Nederland (meervoudig winnaar van de Beste Werkgevers Awards) waar medewerkers aangeven dat ze door zelfsturing puur hun vak kunnen uitoefenen. Zij krijgen vertrouwen en er heerst een collegiale sfeer door het ontbreken van hiërarchie. Andere voorbeelden zijn: Finext, Nedap, JP van den Bent stichting en Effectory.

Tips voor een succesvolle overgang naar zelfsturende teams

Maaike Vos van Effectory geeft aan wat belangrijk is bij de overgang naar zelfsturende teams:

1. Creëer draagvlak
Zorg voor een gezamenlijke visie en doelstelling. Maak daarna duidelijke afspraken over de rolverdeling.

2. Wees trots
Een team moet identiteit hebben, zodat de leden trots kunnen voelen. Dit zorgt uiteindelijk voor innoverend ondernemerschap.

3. Faciliteren
Stimuleer kennisdeling en geef ruimte voor ontwikkeling door trainingen te faciliteren.

4. Energie en richting
Geef teamleden individuele doelen om ze te motiveren en laat ze elkaar feedback geven. Haal de angst weg om fouten te maken en beloon pro activiteit. Tot slot: vier successen!

Bron:
Effectory