Elektrotechnische handelingen doe je niet zo zomaar

Even dat lampje vervangen, even die contactstop aan de leiding monteren. In de industriebranche zijn heel wat elektrotechnische handelingen die medewerkers er zomaar ‘even’ bij doen. Gewoon, omdat dat handig is. Volgens de NEN 3140 is dat niet helemaal de bedoeling. Vooral voor werkgevers is het goed te weten dat er een aanwijsbeleid bestaat. Hierin staat beschreven aan welke eisen een werknemer moet voldoen om elektrotechnische handelingen te mogen verrichten.

Werknemers schriftelijk aanwijzen

Het aanwijsbeleid is opgenomen in de norm NEN 3140. Als werkgever kun je handen en voeten aan dit beleid geven door medewerkers schriftelijk aan te wijzen. Het beleid kent een hiërarchische structuur van personen die werken aan en bij elektrische installaties. Ervan uitgaande dat leken geen elektrotechnische handelingen mogen uitvoeren, ziet die hiërarchie er als volgt uit: 

• voldoende onderrichte personen
• vakbekwame personen
• installatie- of werkverantwoordelijken 

Het principe is simpel: hoe hoger in de hiërarchie, hoe meer elektrotechnische kennis, hoe meer een werknemer op dat gebied kan én mag betekenen. Wil je als werkgever iemand aanwijzen om naast zijn normale werk elektrotechnische handelingen te verrichten, dan moet dat op grond van de norm dus minstens een ‘voldoende onderricht persoon’ zijn. 

Voldoende onderrichte personen

Vaak gaat het hierbij om werknemers die niet zo’n brede elektrotechnische kennis hebben en ook niet zo bekend zijn met alle elektrische gevaren. Een goede instructie is dus belangrijk. Eigenlijk zijn deze personen pas na die instructie ‘voldoende onderricht’ om eenvoudige handelingen te verrichten. Denk dan aan lampen en starters vervangen, verlichtingsarmaturen aansluiten op de aanwezige leidingen, smeltveiligheden aanbrengen of verwijderen en het vrijschakelen van motoren die al in bedrijf zijn genomen. Bij het verrichten van zulke handelingen, hoe basic ook, moeten voldoende onderrichte personen altijd onder toezicht staan van een vakbekwaam persoon. 

Vakbekwame personen

De vakbekwaam persoon is een ter zake kundige. Hij heeft óf een elektrotechnische vakopleiding gevolgd, óf hij zit al zo lang in het vak dat hij over de nodige kennis en ervaring beschikt. Zo iemand weet bijvoorbeeld voldoende over de elementaire elektrotechniek (weerstand, stroom, inductie enzovoort), kan elektrotechnische schema’s lezen, begrijpt hoe een elektrische installatie in elkaar zit en doorziet de werking van asynchrone enkelfase- en driefasemotoren. Bovendien is een vakbekwaam persoon bekend met de Arbowet (waaronder de NEN 3140). Behalve de verantwoordelijkheid over een eigen takenpakket, kan een vakbekwaam persoon ook met collega’s een coöperatieve verantwoordelijkheid dragen. Zo’n persoon kan in principe aangewezen worden om alle voorkomende elektrotechnische werkzaamheden uit te voeren. 

Installatie- of werkverantwoordelijken

Nog een stap verder gaat de installatie- of werkverantwoordelijke. Die heeft de leiding over de werkzaamheden aan elektrische installaties en is verantwoordelijk voor de juiste veiligheidsmaatregelen en -procedures bij de bedrijfsvoering van elektrische installaties. Het kan goed zijn dat één persoon zowel installatie- als werkverantwoordelijke is. Hij heeft daarom niet alleen kennis van de NEN 3140 nodig, maar ook van de NEN 1010. De NEN 1010 handelt namelijk over het ontwerp van elektrische installaties.

Werken aan elektrische installaties brengt risico’s met zich mee. Met kennis van de veiligheidsaspecten uit de NEN 3140 of NEN 1010 voorkom je gevaarlijke situaties en ongevallen.
NCOI Techniek biedt verschillende NEN-cursussen. 

Bron: Kenteq