Het einde van pijn?

Wanneer je in een punaise trapt, dan voelt het alsof de pijn in je voet zit. Maar dat klopt niet, zegt neurowetenschapper David Linden, professor aan de Johns Hopkins University. De pijn zit in de hersenen. Dat is goed nieuws voor iedereen die nooit meer pijn wil lijden, want dat betekent dat het misschien mogelijk is de hersenen te trainen om pijn te blokkeren.
 
Granaatscherf
Een hoopvol teken in die richting is de anekdote over de Amerikaanse legerarts Dwayne Turner, die tijdens de Irak-oorlog in 2003 granaatsplinters in zijn been en zij kreeg. Hij merkte niet dat hij geraakt was en begon andere soldaten te verzorgen en in veiligheid te brengen. Terwijl hij daarmee bezig was, werd hij beschoten en brak een bot in zijn arm door een kogelinslag. Later zei hij dat hij amper pijn voelde.

In zijn recent verschenen boek Touch: the science of hand, heart and mind legt David Linden uit hoe dat komt: onze perceptie van pijn wordt gevormd door hersencircuits die de informatie filteren die ze van ons zenuwstelsel krijgen. “Dat betekent ook dat onze hersenen kunnen beslissen om het volume van de pijninformatie volledig open te draaien of te beperken,” verklaart Linden nader op de nieuwssite NPR. En onze hersenen zijn slim: als we in de hitte van de strijd verkeren, zullen ze minder pijnprikkels toelaten dan wanneer we een moment van rust hebben. Dat verklaart de ‘ongevoeligheid’ van die legerarts, aldus Linden.
 
Pijnverzachtende emoties
Als die pijnprikkels eenmaal zijn doorgekomen, kunnen positieve emoties, gevoelens van kalmte, veiligheid en verbondenheid met anderen de pijn verzachten. Negatieve gevoelens hebben vaak het tegengestelde effect. Folteraars misbruiken dat gegeven al eeuwenlang. Linden: “Als ze de pijn willen verhogen, kunnen ze dat doen door hun slachtoffer te vernederen of door een onvoorspelbaar schema op te stellen. Dat zal het emotionele aspect van de pijnervaring versterken.”
 
Experiment
Wetenschappers zijn er nog niet helemaal over uit hoe die perceptie van pijn nu precies werkt, maar een onderzoeksteam van Brown University vond enkele aanwijzingen, die onlangs gepubliceerd zijn in The Journal of Neuroscience. De onderzoekers bestudeerden hersengolven in een deel van de hersenen dat reageert op gewaarwordingen in de hand. Proefpersonen werd gevraagd zich te concentreren op hun handen of voeten, terwijl ze een kleine tik kregen op een vinger of teen.
 
Wanneer ze zich concentreerden op hun voeten, nam het ritme van de hersengolven in dat deel van de hersenen toe, wat de onderzoekers ook verwachtten op basis van eerdere onderzoeksresultaten. Nieuw was echter het inzicht dat het ritme ook verhoogde in een ander hersendeel: een frontaal deel dat ons helpt afleidingen te negeren.  
 
Pijn blokkeren
De onderzoekers concludeerden dat er een duidelijke coördinatie bestaat tussen het voorste deel van het hersenen, dat pijn regelt, en het zintuiglijke deel. Dat doet vermoeden dat sommige mensen hun hersenen kunnen trainen om (chronische) pijn weg te filteren, bijvoorbeeld door mindfulness meditatie. Dat idee wordt ondersteund door een studie uit 2011, waaruit bleek dat mensen na acht weken mediteren beduidend meer controle hadden over de hersengolven die pijn blokkeren.

Interessant onderwerp? NCOI biedt een breed aanbod aan opleidingen op het gebied van Psychologie en Coaching, Zorg, Welzijn en Hulpverlening, Sport, Beweging en Vrije tijd, Medisch en Paramedisch.

Bronnen: NPR, HLN