Wat is bij meet- en regeltechniek het verschil tussen regelen en sturen?

Aan de hand van een aantal duidelijke voorbeelden laten we je zien wat het verschil is tussen de vaktermen “regelen” en “sturen”. We beginnen bij het begrip regelen. Je kunt iets met de hand regelen, of je kunt iets automatisch regelen, of je kunt iets sturen.

Voorbeeld 1: regelen

Je zit in jouw woonkamer en de open haard verzorgt de verwarming. Als we vinden dat de temperatuur in de kamer te laag is, dan stoken we de haard op. De temperatuur in de woonkamer zal stijgen. Men regelt de kamertemperatuur en je bent zelf de regelaar: je regelt met de hand.

Voorbeeld 2: regelen

In jouw woonkamer brengen we een instrument aan, dat voortdurend meet of de kamertemperatuur wel op het juiste niveau blijft. Tijdens een koude winterdag staat het raam 10 minuten open. De thermostaat meet dat de kamertemperatuur afwijkt en geeft een signaal af. Op basis van dit signaal zal de instelling van de verwarmingsketel (waarmee de thermostaat verbonden is) veranderen. Nu regelt het instrument de kamertemperatuur: men noemt dit een automatische regelaar.

Voorbeeld 3: sturen

Je zou de instelling van de verwarmingsketel en daarmee de kamertemperatuur ook kunnen laten beïnvloeden door de buitenluchttemperatuur. We brengen dan een instrument aan in de buitenlucht. Daalt de temperatuur van de buitenlucht, dan merkt het instrument dat en geeft een signaal af: de instelling van de verwarmingsketel wordt nu gewijzigd en de kamertemperatuur blijft op de gewenste waarde. Hier is echter geen sprake van regelen van de kamertemperatuur, maar van sturen. Want de instelling van de verwarmingsketel is onafhankelijk van de werkelijke kamertemperatuur. Zelfs al zou die kamertemperatuur reeds verhoogd zijn door het bijzetten van een elektrisch kacheltje. Spraakverwarring bij term “verkeersregeling” Een ander voorbeeld waarin het woord "regelen" wordt gebruikt, is een verkeersregeling. Een verkeersregelaar kan verkeerslichten bedienen op basis van de verkeersstromen of op basis van de ontvangen informatie van een camera. Als de verkeersregelaar dan ingrijpt in de doorstroming op de weg, dan wordt het verkeer geregeld. Als het verkeer "geregeld" wordt door automatische verkeerslichten, dan wordt het verkeer niet geregeld, maar gestuurd. In het dagelijks taalgebruik onderscheidt men deze termen regelen en sturen niet voldoende.

Conclusies

Onder regelen wordt verstaan het ingrijpen in het procesgebeuren indien een afwijking in dit gebeuren ten aanzien van een gestelde eis wordt waargenomen. Onder sturen wordt verstaan het treffen van maatregelen op grond van waarnemingen buiten het proces gebeuren. Meer weten over onze opleidingen die hier verder op ingaan? Bekijk de opleiding Meten en meetinstrumenten PIT1.

Door: Jan Teeler, Freelance docent Techniek bij NCOI Techniek