Wat zijn didactische vaardigheden?
Pedagogiek en didactiek
Didactiek is onderdeel van de pedagogiek en behandelt de regels en de kunst van het onderwijzen. Het geeft handvatten voor het motiveren van leerlingen en het goed opbouwen van lessen. Om dit goed te kunnen doen zijn natuurlijk bepaalde vaardigheden nodig. En het gaat om best ingewikkelde vaardigheden, want voor een leraar is geen dag hetzelfde. Ze moeten inspireren en enthousiasmeren, maar ook omgaan met altijd weer andere vragen en reacties van leerlingen. Om daarmee om te kunnen gaan moet een docent dus heel creatief zijn.
Jean Piaget, een Zwitserse psycholoog, bestudeerde de cognitieve psychologische ontwikkeling van kinderen. Hij zei daarover: ‘Intelligentie is weten wat je moet doen als je niet weet wat je moet doen’. Volgens Piaget is onderwijzen ook niet zomaar het doorgeven van kennis: “Het principiële doel van onderwijs op school moet zijn, mensen te creëren die in staat zijn om nieuwe dingen te doen in plaats van simpelweg te herhalen wat eerdere generaties al deden.” Hij zei ook dat het doel van onderwijs niet is om de hoeveelheid kennis te vergroten, maar om voorwaarden te scheppen waardoor kinderen dingen kunnen uitvinden en ontdekken. Dus om mensen te creëren die in staat zijn nieuwe dingen te doen.
Wat kunnen we met didactische vaardigheden?
Met didactische vaardigheden kunnen we een ander iets bijbrengen. Docenten kunnen natuurlijk niet zonder die vaardigheden. Maar eigenlijk heeft iedereen kennis in huis en moet deze regelmatig overgebracht worden aan anderen. Bijvoorbeeld op ons werk of als we zelf nog studeren, komen didactische vaardigheden regelmatig van pas. Bijvoorbeeld als we een presentatie geven, iets demonstreren of een nieuwe collega inwerken.
Onderwijzen gaat voor een groot deel volgens vaste regels. Die regels kan iedereen leren en ontwikkelen. Maar voor een belangrijk deel komt lesgeven op gevoel aan omdat we met mensen werken. En niemand is hetzelfde, dus moeten we kunnen aanvoelen hoe we de lesstof het beste kunnen overbrengen. Regelmatig moeten we dan improviseren en daar komt de al eerdergenoemde creativiteit bij kijken.
- Inspireren en enthousiasmeren
- Omgaan met vragen en reacties
- Omgaan met weerstand
Didactische bekwaamheid
Om de kwaliteit van het hoger beroepsonderwijs te verbeteren moeten de docenten zich professionaliseren. Daarvoor biedt iedere hogeschool een Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid aan. Alle hogescholen erkennen dit certificaat. De Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB) bestaat uit:
- Basisonderwijs uitvoeren
- Basisonderwijs ontwerpen
- Basisonderwijs beoordelen (= basiskwalificatie examinering)
Na het behalen van de Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid kun je:
- Leerresultaten van studenten beoordelen, inclusief ontwerpen van verschillende soorten toetsen.
- Leeromgevingen ontwerpen, zodat leren effectief en efficiënt kan plaatsvinden.
- Leerprocessen van studenten optimaal begeleiden en ondersteunen.
- Je eigen handelen onderbouwen op basis van recente kennis over leren in het hoger beroepsonderwijs.
- In een docententeam samenwerken aan kwaliteitsverbetering van opleidingen.
- Je structureel blijven ontwikkelen als HBO-docent.
Didactische werkvormen
Om didactische vaardigheden te ondersteunen zijn er didactische werkvormen. Die werkvormen zijn activerend en maken de lessen interactiever. Omdat het daardoor leuker en prikkelender wordt, onthouden de leerlingen de stof ook beter. Enkele voorbeelden van didactische werkvormen zijn:- Instructievormen
- Gespreksvormen
- Opdrachten
- Spelvormen
Elke vorm heeft zijn eigen voor- en nadelen, dus is het bij de keuze van de werkvormen belangrijk om een goede balans te zoeken.
Werken aan je didactische vaardigheden
Wil je zelf leren hoe je kennis en vaardigheden het beste kunt overdragen en je didactische vaardigheden ontwikkelen of verder versterken? Bij NCOI vind je meerdere programma’s waarmee je dit kunt doen. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor de HBO Didactische Werkvormen en Vaardigheden. Dit is een programma van zes maanden waarin je je didactische vaardigheden ontwikkelt en aan de slag gaat met meerdere leerstrategieën. Wil je les geven binnen het MBO, dan is de vakopleiding Pedagogisch Didactisch Getuigschrift (PDG) de beste keuze voor jou. Hiermee kun je je namelijk kwalificeren als docent in het MBO.
